واگرایی در اندیکاتورها یکی از مفاهیم مهم در تحلیل تکنیکال است و در این مقاله میخواهیم در مورد آموزش کار با واگرایی در RSI، CCI و MACD صحبت کنیم. قبل از اینکه به صورت تخصصی به این اندیکاتورها بپردازیم بهتر است که مقداری خود واگرایی و مفهوم آن در تحلیل تکنیکال را بررسی کنیم. در مورد خود این ابزارها میتوانید در مقاله های جداگانهای که در مورد این اندیکاتورها نوشته شده است، مطالعه کنید.
پیشنهاد ویژه: تمامی اندیکاتورهای خرید و فروش
واگرایی چیست؟
واگرایی در نمودار زمانی اتفاق میفتد که قیمت بر خلاف جهت یک اندیکاتور خاص حرکت میکند. این اندیکاتور میتواند هر نوعی؛ از جمله اندیکاتورهای ممنتوم و ارتعاشسنجها، میانگین حرکتها، اندیکاتورهای روندی و… باشد. در مقاله 7 اندیکاتورهای مهم و کاربردی در تحلیل تکنیکال در مورد انواع اندیکاتورها نوشتهایم.
واگرایی به طور کلی این هشدار را میدهد که روند فعلی قیمت در حال ضعیف شدن بوده و حتی میتواند منجر به تغییر جهت قیمت شود. واگرایی خود به دو نوع مثبت و منفی تقسیم میشود. در تصویر زیر نمونهای از بالا رفتن قیمت و همزمان کم شدن مقدار RSI را میبینید. در این تصویر از نمودار قیمت سهام بانک سینا در بورس استفاده شده است.
همچنین می توانید فیلتر طلایی بورس شامل 5 فیلتر نوسانی را دانلود کنید.
از واگرایی چه اطلاعاتی میتوان به دست آورد؟
واگرایی در تحلیل تکنیکال میتواند سیگنال حرکت بسیار مثبت و یا بسیار منفی را بدهد. یک واگرایی مثبت میتواند مربوط به وقتی باشد که قیمت به سمت پایین حرکت میکند و اندیکاتوری مانند RSI بالا میرود. برعکس این موضوع نیز صادق است و زمانی که اندیکاتور رو به پایین میرود، قیمت رشد میکند و واگرایی منفی تولید میشود.
معاملهگران از واگرایی استفاده میکنند تا ممنتوم بنیادین یک سهام را شناسایی کنند و در آن به دنبال بازگشت قیمتی احتمالی باشند؛ برای مثال فرض کنید که یک تحلیلگر از ارتعاشسنجی همچون RSI استفاده میکند. حالت ایدهآل اینگونه است که با بالا رفتن قیمت، مقدار RSI نیز افزایش یابد؛ اما اگر قیمت رشد داشت و RSI کاهش پیدا کرد، میتوان سیگنال ضعیف شدن روند را در این حرکت دید. این مورد یک واگرایی منفی است و معاملهگران میتوانند از معامله خارج شده و یا اقدام به ثبت حد ضرر کنند تا در صورت پایین آمدن قیمت پول خود را بازیابند.
استفاده از واگراییها بخش بزرگی از کاربردهای اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال، به خصوص ارتعاشسنجها، است.
نکته مهم اینجاست که در تمام حالتهای تحلیل تکنیکال، سرمایهگذاران باید ترکیبی از اندیکاتورها، تحلیلهای فنی و الگوهای نمودارها را مورد بررسی قرار داده و برای بازگشتهای قیمتی تنها به واگراییها بسنده نکنند.
واگراییها نمیتوانند تمام بازگشتهای قیمتی را پوشش دهند و برای تایید قویتر، بهتر است از دیگر روشهای کنترل ریسک و تحلیل تکنیکال نیز بهره ببرید.
اما مبحث واگرایی به همینجا ختم نمیشود؛ زیرا واگرایی دستهبندیهای متفاوتی دارد که در ادامه در مورد هرکدام از آنها صحبت خواهیم کرد. ابتدا واگرایی مخفی و معمولی را مورد بررسی قرار داده و بعد به سراغ واگرایی زمانی خواهیم رفت.
مقاله آموزش پولبک در بورس | شناسایی pullback را حتما مطالعه کنید
واگراییهای مخفی و معمولی
واگرایی خود به دو دسته مخفی و معمولی تقسیم میشود و هرکدام از آنها میتوانند استراتژیهای معامله بسیار قدرتمندی را تولید کنند. در این بخش از مقاله به تعریف واگرایی مخفی و تفاوتهای آن با واگرایی معمولی میپردازیم.
واگرایی مخفی یک نشانه از ادامه یافتن یک روند است؛ اما همانطور که تا به الان در مورد واگرایی معمولی خواندید، این نوع واگرایی بازگشت و برعکس شدن روند را نشان میدهد. واگرایی به طور کلی در مورد ممنتوم است و در واگرایی مخفی، ممنتوم در حال وارد شدن به روند و در واگرایی معمولی ممنتوم در حال ترک روند است.
در نمودارهای زیر نمونهای از واگرایی مخفی و معمولی را میبینید که واگرایی مثبت به رنگ سبز و منفی به رنگ قرمز نشان داده شدهاند.
در تصویر بالا نمونهای از واگرایی معمولی در MACD را میبینید که بعد از هر واگرایی با یک برعکس شدن روند مواجه هستیم؛ اما در تصویر زیر از واگراییهای مخفی استفاده شده است.
در نمودار بالا قیمت رشد پیدا کرده است؛ اما هیستوگرام کاهش را نشان داده است. این مثالی از یک واگرایی مخفی مثبت است.
پیشنهاد می کنم مقاله آموزش سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار را مطالعه کنید
واگرایی زمانی
واگرایی زمانی (TD) خود به دو دسته هوشمند و معمولی تقسیم میشود. این واگراییها مخصوص تضاد بین زمان و قیمت بوده و به اندیکاتور ارتباطی ندارد. در ادامه آنها را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد.
در واگرایی زمانی مقایسهای بین اصلاح و تصحیح قیمتی در دو زمان مختلف بررسی میشود؛ طبق تعریف، اگر قیمت در زمان بیشتری نسبت به قبل تصحیح قیمتی را اجرا کند، واگرایی زمانی داریم.
واگرایی زمانی معمولی
اگر در زمان تصحیح قیمتی تعداد شمعهای درون نمودار، از تعداد شمعهای دوره قبلی بیشتر باشد، واگرایی زمانی معمولی داریم. در چنین شرایطی برعکس شدن روند معمولا اتفاق نیفتاده و روند قبلی حرکت خود را ادامه خوهد داد.
در تصویر زیر از نمودار سهام ثفارس میبینید که بعد از یک روند صعودی تعداد شمعهای فاز اصلاح بیشتر از دوره قبلی بوده و همانطور که میبینید دوباره روند صعودی برای مدتی ادامه یافته است.
پیشنهاد می کنم مقاله آموزش الگوهای کندل استیک | کندل استیک ژاپنی را مطالعه کنید
واگرایی زمانی هوشمند
واگرایی زمانی هوشمند برعکس واگرایی زمانی معمولی است و در آن تعداد شمعهای نمودار در زمان تصحیح قیمتی کمتر از تعداد شمعها در دوره قبلی است؛ اما تصحیح زمانی نسبت به تصحیح قیمتی بیشتر میباشد. برای بهتر متوجه شدن این مفهوم به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید که قیمت یک سهام در بورس در زمان تصحیح قیمتی به اندازه 60 درصد کاهش پیدا کند؛ اما نسبت تعداد شمعها و یا همان دورههای زمانی به نسبت 80 درصد کاهش پیدا کرده است. در این حالت یکی از نشانههای واگرایی زمانی هوشمند یعنی کمتر بودن تعداد شمعهای نمودار نسبت به حالت قبلی برقرار است؛ اما همانطور که میبینید تغییرات زمانی، یعنی تعداد شمعها نیز نسبت به تصحیح قیمتی 20 درصد بیشتر بوده و مطمئن میشویم که با یک واگرایی زمانی هوشمند طرف هستیم.
خوب اکنون که با مفهوم واگرایی و سیگنالهایی که میتواند به ما بدهد آشنا شدید، بهتر است به بحث اصلی؛ یعنی واگرایی در اندیکاتورهای مذکور بپردازیم.
همچنین می توانید آموزش خطوط حمایت و مقاومت در بورس (Support-Resistance) را مطالعه کنید.
واگرایی در RSI
در مورد RSI و مباحث و سیگنالهای مربوط به آن قبلا به طور کامل در مقالهای تخصصی درباره آموزش اندیکاتور RSI صحبت کردهایم؛ اما از کسی پوشیده نیست که واگرایی، طیف گستردهای از کاربردها را در تحلیل تکنیکال دارد و خالی از لطف نیست که واگرایی در اندیکاتور RSI را هم به طور تخصصی بررسی کنیم.
در مورد واگرایی در آن مقاله نیز نوشته شده است؛ اما اینجا با مثالهایی، این موضوع را بیشتر باز میکنیم. پیشنهاد من به شما این است که برای فهم بهتر و بیشتر این مقاله و فهمیدم عبارات به کار برده شده در متن، مقاله مربوط به RSI را به دقت مطالعه کنید.
یک واگرایی مثبت در RSI زمانی اتفاق میفتد که که این اندیکاتور یک شرایط فروش بیش را نشان دهد و در ادامه رو به بالا صعود کند. اگر همزمان با این وضعیت قیمت نیز سقوط کند، با واگرایی مثبت روبرو خواهیم بود.
به وجود آمدن واگرایی مثبت، یک ممنتوم مثبت و رو به بالا را ایجاد میکند و عبور از منطقه فروش بیش از حد توسط RSI یک پوزیشن خرید است.
واگرایی منفی نیز برعکس این موضوع است و وقتی اندیکاتور شرایط خرید بیش از را نشان دهد و در ادامه رو بالا صعود کند اتفاق میفتد. اگر همزمان با این وضعیت قیمت بالا برود، با یک واگرایی منفی طرف هستیم و در پوزیشن فروش قرار میگیریم.
همانطور که در نمودار زیر میبینید، بعد از اینکه قیمت سقوط و RSI صعود خفیفی را تجربه میکند، با یک واگرایی مثبت طرف هستیم. این یک سیگنال معتبر است؛ اما واگراییها در روندهای رو به بالای طولانی مدت بسیار کمیاب هستند. استفاده از سطوح خرید و فروش بیش از حد انعطافپذیرتر و با فاصله کمتر میتواند تعداد این سیگنالها را افزایش دهد.
پیشنهاد می کنم مقاله روانشناسی بازار بورس چیست و چگونه میتوان از آن برای سودآوری استفاده کرد؟ را مطالعه کنید
از واگراییها میتوان برای تشخیص بازگشتهای قیمتی استفاده کرد؛ زیرا در این وضعیتها ممنتوم جهتدار(RSI) با قیمت موافق و همسو نیست.
نکته مهم همان روندهای قوی است که در آنها واگراییها میتوانند سیگنالهای غلط داشته و یا اصلا خود را نشان ندهند. کتمان این موضوع که واگراییها یکی از بهترین ابزارهای معامله میباشند غلط است؛ اما نباید این موضوع را نیز فراموش کرد که در یک روند رو به بالای قدرتمند ممکن است چندین و چند واگرایی مثبت(که نشان دهنده سقوط قیمت است) و در یک روند رو به پایین قوی چندین واگرایی منفی (که نشان دهنده صعود قیمت است) را مشاهده کنیم.
مقاله امواج الیوت در تحلیل تکنیکال چیست و این امواج چه کاربردی دارد؟ را حتما مطالعه کنید
واگرایی در CCI
همانطور که گفته شد شاخصه و ویژگی اصلی واگرایی این است نشان میدهد روند فعلی در حال از دست دادن ممنتوم خود است و احتمال بازگشت قیمت وجود دارد. از واگرایی در انواع اندیکاتورهای مختلف میتوان استفاده کرد؛ اما در این مقاله قصد داریم در مودر نحوه کار با واگرایی در اندیکاتور CCI صحبت کنیم؛ زیرا CCI خود یکی از بهترین اندیکاتورهای موجود است که برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار میگیرد.
در این مقاله فرصت برای بحث در مورد خود CCI وجود ندارد؛ اما میتوانید مقاله اختصاصی این اندیکاتور با نام آموزش اندیکاتور CCI را بخوانید.
در مقاله کار با اندیکاتور RSI هنگام واگرایی گفته شد که در یک روند قوی امکان دارد که سیگنالهای مربوط به واگرایی اشتباه از آب در بیاید؛ اما در این مورد نیز برای CCI راه حل وجود دارد.
برای کار با واگرایی در CCI در صورت وجود یک روند قوی، بهتر است که دو CCI با تنظیمات مختلف را بر روی نمودار اعمال کنید و در صورتی که واگرایی در هردوی این اندیکاتورها اتفاق افتاد، به سیگنالها اهمیت بدهید. در مقاله اختصاصی CCI میتوانید در مورد تغییر تنظیمات این اندیکاتور تحلیل تکنیکال بخوانید.
از جمله ترکیباتی که میتوان برای این دو اندیکاتور مشابه با تنظیمات مختلف به کار گرفت CCI(10) و CCI(60) است؛ اما اغلب معاملهگران از CCI(34) و CCI(170) استفاده میکنند. این موارد به بازار و سهامی که در آنها از این اندیکاتور تحلیل تکنیکال استفاده میکنید، بستگی دارد و بهتر است قبل استفاده کامل، در یک اکانت دمو آنها را تمرین کنید.
مقاله روش های تحلیل تکنیکال در بازار بورس را حتما مطالعه کنید
میزان موفقیت شما در معامله با واگراییها کاملا به قاب و دوره زمانیای که در نظر میگیرید بستگی دارد؛ پس حتما در بخش دموی حسابهای خودتان با تنظیمات مختلف کار کنید. بسیاری از معاملهگران دوست دارند که بعد از وقوع یک واگرایی وارد معامله بشوند؛ اما حتما استفاده از حد ضرر مناسب ضروری است.
واگراییهای منفی و مثبت
یک واگرایی مثبت زمانی اتفاق میفتد که قیمت سهام به شدت کاهش پیدا کرده و همزمان CCI با شیب کم بالا میرود و بالعکس زمانی که قیمت سهام به شدت رشد پیدا میکند و اندیکاتور ما با شیب کم سقوط میکند.
همانطور که گفته شد استفاده از واگرایی در روندهای قوی میتواند شما را به اشتباه بیندازد؛ زیرا برای مثال در یک روند رو به بالای قوی ممکن است چندین و چند واگرایی منفی مشاهده شود. راه حل این موضوع استفاده از دو اندیکاتور CCI با تنظیمات مختلف و یا بهره بردن از دیگر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال برای تایید یک سیگنال است.
با استفاده از واگرایی میتوان بازگشتهای قیمتی محتمل را شناسایی کرد؛ اما در یک روند قوی(چه رو به بالا و چه رو به پایین) استفاده از دیگر اندیکاتورها الزامی است. تشخیص قدرت یک روند نیز توسط اندیکاتورهای روند امکانپذیر است.
یکی دیگر از راههای تایید سیگنال واگرایی، گذشتن از خط صفر در CCI و یا سطوح مقاومت و حمایت قیمت است. اگر در یک واگرایی منفی CCI به زیر صفر برود و یا سطح حمایت قیمت شکسته شود، واگرایی منفی تایید شده و برای تایید واگرایی مثبت حرکت CCI به بالای صفر و یا شکسته شدن سطح مقاومت قابل استفاده است.
اکنون می توانید مقاله آموزش فیلتر نویسی در سایت مدیریت فناوری بورس را مطالعه کنید
استراتژیهای کار با واگرایی در CCI
تا به اینجای مقاله در مورد استراتژی معامله هنگام رخ دادن واگرایی در دو CCI به صورت همزمان و امکان رخ دادن بازگشت قیمتی صحبت کردیم؛ اما استراتژیهای دیگری نیز برای کار با واگرایی در اندیکاتور CCI وجود دارند.
یکی دیگر از استراتژیها همان عبور از سطح صفر اندیکاتور و یا شکسته شدن خطوط حمایت و مقاومت است؛ اما یکی از قدرتمندترین ترکیبها در استفاده از واگرایی، ترکیب RSI و CCI است.
اگر در یک نمودار به صورت همزمان هم از RSI و CCI استفاده کرده و در هردوی آنها واگرایی را مشاهده کردید، میتوانید نتیجه بگیرید که با یک سیگنال قدرتمند طرف هستید. در زیر میتوانید مثالی از واگرایی CCI در نمودار شرکت پالایش نفت در بورس را مشاهده کنید.
پیشنهاد می کنم مقاله سطوح فیبوناچی در تحلیل تکنیکال را مطالعه کنید
واگرایی مثبت و منفی در MACD یک ابزار برای تحلیلگران است که پایان یک روند و یا حرکت جهتدار قدرتمند را شناسایی کنند. معمولا یک سری اتفاقات مناسب برای معامله بعد از ایجاد واگرایی بین MACD و قیمت به وجود میآید که بازگشت قیمتی یکی از شاخصههای اصلی آن است.
در تصویر زیر میتوانیم خیلی خوب واگرایی بین نمودار قیمت و MACD را مشاهده کنیم. در این مقاله الگوهای معمول را به شما نشان خواهیم داد تا بتوانید فرصتهای معامله خوب را شکار کنید.
در این مثال ما یک واگرایی مثبت داریم، اندیکاتور MACD ابتدا کاهش پیدا کرده و سپس یک رشد با شیب کم را دارد که در تصویر مشخص کردهایم. همزمان با این حرکات، قیمت ابتدا کاهش پیدا کرده و بعد هم با شیب زیاد سقوط میکند. این واگرایی سیگنال به وجود آمدن یک ممنتوم رو به بالا را به ما میدهد.
MACD یک اندیکاتور ممنتوم است و از دو میانگین متحرک تشکیل شده است. به طور معمول هنگامی که اندیکاتور MACD بالا میرود، قیمت نیز باید بالا برود؛ اما در این مورد اندیکاتور و قیمت حرکت مخالف جهت یکدیگر دارند و نشان میدهد که بازار به شرایط فروش بیش از حد رسیده و یک تصحیح قیمت در راه است.
همانطور که در تصویر قبل میبینید، بعد از این واگرایی مثبت، قیمت با یک شیب تند بالا رفته است.
آیا واگرایی MACD قابل اعتماد است؟
در دیگر مقالههای مربوط به واگرایی اندیکاتورها نیز بارها نوشتهایم که واگرایی به تنهایی نمیتواند بار کل سیستم معاملاتی شما را به دوش بکشد و بهتر از ترکیب دیگر اندیکاتورها برای تایید آن استفاده کنید. اگر در یک قاب زمانی خاص کار میکنید و واگرایی را مشاهده کردید، سعی کنید قاب زمانی خود را گسترش داده و دیگر الگوها و سیگنالها را در بلندمدت مورد بررسی قرار دهید.
در مثال قبلی از یک دوره زمانی یک روزه استفاده شده است؛ اما اکنون میخواهیم دید خود را گسترش داده و چند روز به عقب بازگردیم. در تصویر زیر واگرایی قبلی را در سمت راست تصویر میبینید؛ اما با بزرگتر کردن قاب زمانی میتوانیم متوجه شویم که قیمت به طور کلی درون یک کانال منفی قرار دارد.
همچنین می توانید از فیلترهای کاربردی دیده بان بازار بورس استفاده نمایید. این مجموعه شامل بیش از 500 فیلتر کاربردی می باشد.
در واگرایی MACD دنبال چه چیزی باشیم؟
اولین نکته مهمی که باید در واگرایی بین قیمت و اندیکاتورها به آن توجه کنید، فاصله بین کف و اوج قیمت است. در این دو مثال حداقل ده نوار بین دو اوج قیمت مختلف وجود دارد. نمودار قیمت به صورت موجی و یا خطی پیش میرود، موجهای رو به بالا و پایین، خطهای رو به بالا و پایین و این نکته مهمی است که موج و خط واضحی بین دو اوج و یا دو کف قیمتی وجود داشته باشد.
اگر بین یک اوج و کف قیمتی فاصله کمی باشد، میتوان به این نتیجه رسید که موج مورد نظر کامل نشده و ناقص در بین راه مانده است.
نکته مهم دوم دیدن واضح واگرایی است و تفاوتی بین اولین رشد و سقوط با شیب کم( و یا بالعکس) وجود داشته باشد.
پیشنهاد ویژه: تمامی اندیکاتورهای کاربردی بورس
سخن پایانی
استفاده از واگرایی میتواند برای موفقیت در بورس بسیار مفید واقع شود؛ اما درست مانند تمام اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل تکنیکال، نمیتوان با اعتماد کامل به آن اقدام به خرید و فروش کرد. حتما از قابهای زمانی بزرگتر و یا دیگر اندیکاتورها برای تایید یک سیگنال استفاده کنید.
در ضمن یکی از راههای تایید یک واگرایی در MACD، RSI، CCI استفاده از دو اندیکاتور با تنظیمات مختلف است؛ به این صورت که اگر هردوی این اندیکاتورها یک واگرایی را تایید کردند، میتوانید تا حد زیادی به آن اعتماد کرده و پوزیشن خود را در بورس تعیین کنید.
- مقالات مرتبط
7 اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال
آموزش اندیکاتور کانال کلتنر (Keltener Channel)
آموزش اندیکاتور ویلیامز (Williams Indicator)
آموزش اندیکاتور باند بولینگر (Bollinger Bands)
آموزش اندیکاتور میانگین متحرک (Moving Average)
آموزش اندیکاتور ابر ایچیموکو (Ichimoku Kinko Hyo)
آموزش اندیکاتور فیبوناچی (fibonacci Indicator)