روانشناسی بازار بورس چیست و چگونه می‌توان از آن برای سودآوری استفاده کرد؟

اغلب افرادی که در بازار بورس حضور دارند، معاملات خود را طبق تحلیل‌های مرتبط با دو تحلیل مشهور در این حوزه یعنی تحلیل تکنیکال و فاندامنتال دنبال می‌کنند. با این حال، در بسیاری از موقعیت‌ها، حرفه‌ای‌ترین تحلیلگران فاندامنتال و تکنیکال نیز با مشکل مواجه می‌شوند و پیش‌بینی آن‌ها کاملا برعکس از آب در می‌آید.

علت این مسئله این است که تصور کرده‌اند بازار بورس، فقط شامل سهام است و وجهه انسانی صاحبان سهام را نادیده‌ گرفته‌اند. هر سرمایه‌گذار پیش از این که سرمایه‌گذار باشد، یک انسان است و احساسات او بر رفتار او در بازار تاثیر می‌گذارد.

کارشناسان بازار، تحلیل این بخش را در کنار تحلیل فاندامنتال و تکنیکال یکی از ضروریات بورس دانسته‌اند و عنوان روانشناسی بازار بورس را به آن داده‌اند.

 

پیشنهاد ویژه: تمامی اندیکاتورهای کاربردی بورس

 

اگر شما نیز قصد دارید وارد بورس شوید، در کنار تحلیل تکنیکال و فاندامنتال باید روانشناسی در بازار بورس را نیز یاد بگیرید تا بتوانید در بازار بهتر عمل کنید. با ما همراه باشید تا مروری بر جنبه‌های روانی در بازار بورس داشته باشیم.

 

روانشناسی بازار بورس چیست؟

روانشناسی بازار بورس به احساسات غالب شرکت کنندگان در بازار مالی در هر مقطع زمانی اشاره دارد. احساسات سرمایه گذار می‌تواند غالباً عملکرد بازار را در جهت مغایرت با اصول اساسی قرار دهد.

به عنوان مثال ممکن است که طبق نمودارهای قیمت، همه پیش بینی‌ها نشان دهنده‌ی افزایش قیمت باشد ولی یک عامل بیرونی از نظر روانی باعث شود که سرمایه گذاران در بازار طوری رفتار کنند که ارزش آن سهام کاهش پیدا کند.

اگر سرمایه گذاران ناگهان اعتماد به نفس خود را از دست دهند، دچار احساس ترس یا طمع شوند،  تصمیم به عقب نشینی بگیرند، و هر احساس دیگری می‌تواند یک بازار با رفتارهای منطقی را کاملا از عملکرد منطقی خارج کند.

روانشناسی بازار بورس به دنبال تعیین تکنیک‌ها و اصولی است که منجر به شناخت این رفتارها در مقاطع مختلف شود و به افرادی که دارای این توانایی هستند این امکان را بدهد که به خوبی تحت تاثیر احساسات قرار نگیرد.

روانشناسی بازار بورس سال‌ها است که مورد بررسی بسیاری از کارشناسان حوزه روانشناسی و مالی است و نظریات مختلفی در چهارچوب آن داده شده­است. با این حال، هیچ کس نتوانسته است تاثیر روانشناسی را بر واکنش صحیح در بازار انکار کند.

همچنین می توانید فیلتر طلایی بورس شامل 5 فیلتر نوسانی را دانلود کنید. 

 

مقاله آموزش پولبک در بورس | شناسایی pullback را حتما مطالعه کنید

 

ترس، طمع، نفرت، ناامیدی، مثبت اندیشی، غم و چندین احساس دیگر در بازار محرک‌های اصلی محسوب می‌شوند و می‌توان با تحلیل این احساسات، استراتژی‌هایی را برای واکنش به بازار تعیین کرد تا افراد بتوانند خلاف جهت رفتار بازار عمل کنند و این عکس العمل خلاف جهت، منجر به سودآوری خواهد شد.

 

خوش بینی و رابطه آن با تصمیمات در بورس

خوش بینی یکی از اولین احساساتی است که در بورس بر اشخاص غالب می‌شود و معمولا نوعی احساس مثبت محسوب می‌شود.

این احساس معمولا در اصول روانشناسی بازار بورس یکی از احساسات محرک محسوب می‌شود و در نمودار احساسات بورسی معمولا در ابتدایی‌ترین نقطه قرار دارد. سرمایه گذاران طبق این احساس سهام خود را خریداری می‌کنند و چرا که احساس خوش بینی به آن‌ها می‌گوید که سهام موردنظر در آینده با رشد مواجه خواهد شد.

این که منشا خوش بینی در بازار چیست، سوال گسترده‌ای است. سرمایه گذاران می‌توانند از طریق تحلیل تکنیکال به خوش بینی نسبت به یک سهم برسند یا تحلیل‌های بنیادی باعث شود که تصور کنند یک سهم دچار سودآوری خواهد شد.

خوش بینی به شکل افراطی آن می‌تواند ضربه زننده باشد. خوش بینی معمولا همراه با طمع باعث خواهند شد که به وقت رشد کاذب قیمت، سرمایه گذاران اقدام به خرید بی‌رویه یا دیگر واکنش‌های احساسی کنند و باعث شوند که یک سهم به سمت سقوط نزدیک‌تر شود. خوش بینی در صورتی که بر تمامی تصمیمات سرمایه  گذاران غلبه نکند می‌تواند مفید باشد.

 

اکنون می توانید مقاله آموزش فیلتر نویسی در سایت مدیریت فناوری بورس را مطالعه کنید

 

هیجان و رابطه آن با تصمیمات در بورس

یکی دیگر از احساساتی که در روانشناسی بازار بورس مورد بررسی قرار گرفته، هیجان است. این احساس می‌تواند منشاهای متفاوتی داشته باشد ولی به صورت کلی فرمولی که برای آن طراحی شده است این است که اگر خوش بینی، با سود آوری همراه باشد، ممکن است که سرمایه گذار را دچار احساس هیجان کند. از این حیث هیجان در چرخه احساسات یک سرمایه گذار بورسی، پس از خوش بینی قرار می‌گیرد.

هیجان معمولا زمانی وجود دارد که سرمایه گذار، بتواند سهامی در داخل بازار داشته باشد و روند آن را به صورت کلی مثبت ارزیابی کند. با این حال، افراط در هیجان همیشه خطرناک خواهد بود.

هیجان معمولا یکی از محرک‌های سقوط بازار در شرایط بحرانی است. سرمایه گذاران هیجانی با خریدهای فراوان، هیجان خود را به بازار القا می‌کنند و این هیجان هر لحظه ممکن است که منجر به سقوط سهام در بازار شود.

این نوع هیجان را معمولا با نام Thrill می‌شناسند و البته در مواقعی نیز می‌تواند یک احساس کاملا مثبت تلقی شود. به همین دلیل می‌توان گفت که هیجان به نوعی هم احساسی مثبت و هم احساسی منفی است و باید میزان آن را کنترل کرد.

 

همچنین می توانید آموزش خطوط حمایت و مقاومت در بورس (Support-Resistance) را مطالعه کنید. 

 

رضایت و رابطه آن با تصمیمات در بورس

رضایت یکی دیگر از احساساتی است که بسیار از کارشناسان حوزه روانشناسی بورس در مورد آن نظریه صادر کرده‌اند. رضایت در چرخه احساسات یک سرمایه گذار زمانی ایجاد می‌شود که سرمایه گذار، سهام خود را در بالاترین و به اصطلاح پیک قیمت می‌بیند  و از این افزایش قیمت دچار احساس رضایت شده است.

رضایت معمولا به تنهایی یکی از احساساتی است که برخلاف احساسات دیگر، ممکن است که سرمایه گذار را وادار به انجام واکنشی به بازار نکند بلکه باعث شود که سرمایه گذار هیچ اقدامی انجام ندهد.

سرمایه گذارانی که نسبت به سهام خود احساس رضایت داشته باشند، نه سهام خود را می‌فروشند و نه سهامی را خریداری می‌کنند. فقط منتظر می‌مانند که روند بازار احساسات آن‌ها را تغییر بدهد تا بتوانند در بازار واکنشی نشان بدهند.

 

همچنین می توانید از فیلترهای کاربردی دیده بان بازار بورس استفاده نمایید. این مجموعه شامل بیش از 500 فیلتر کاربردی می باشد. 

 

اضطراب و رابطه آن با تصمیمات در بورس

اضطراب یکی از احساسات بازار است که گاها به آن تشویش نیز می‌گویند و یکی از احساسات محرک در بازار است و اکثر سرمایه گذاران احساسی را وادار به واکنش به بازار می‌کند.

این احساس غالبا پس از احساس رضایت به سراغ فرد سرمایه گذار می‌آید و معمولا ناشی از افت قیمت سهامی است که سرمایه گذار از آن رضایت داشته است. اضطراب معمولا بسیاری از سرمایه گذاران را وادار به فکر کردن به فروش سهام خود می‌کند.

 

پیشنهاد می کنم مقاله آموزش الگوهای کندل استیک | کندل استیک ژاپنی را مطالعه کنید

 

با این حال ممکن است که این احساس فقط یک عامل غیرمحرک نیز باشد تا سرمایه گذار شرایط بازار را رصد کند و تصمیم بگیرد که آیا باید سهام خود را بفروشد تا پیش از رسیدن به مرحله ترس، از ضرر بیشتر جلوگیری کند، یا برعکس منتظر بماند تا شاید بازار، دوباره روی خوش نشان بدهد و ارزش سهام بالاتر برود و به احساس رضایت برسد.

 

ترس و رابطه آن‌ با تصمیمات در بورس

در بیشتر موارد، سرمایه گذاران منفرد که به احساساتشان اجازه می‌دهند تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری را طبق آن انجام بدهند، در دراز مدت متوجه ضرر می‌شوند و معمولا این مسئله باعث تعجب آن‌ها می‌شود. دو نوع واکنش عاطفی وجود دارد که یک سرمایه گذار متوسط روزانه در بازار بورس ​می‌تواند تجربه کند.

 

پیشنهاد می‌شود مقاله چنگال اندروز در تحلیل تکنیکال بورس را مطالعه کنید

 

ترس از دست دادن

اولین تصمیم هیجانی ناشی از احساس ترس از دست دادن (FOMO) است. این سرمایه گذاران سهام خود را که به نظر می‌رسد در حال سودآوری هستند، دنبال می‌کنند و علت این کار آن‌ها ترس از دست دادن پول است.

این مسئله منجر به گمانه‌زنی‌ها بدون در نظر گرفتن استراتژی اساسی سرمایه گذاری می‌شود. این سرمایه گذاران فقط به دنبال این هستند که وقتی در بازار سهام خود را بفروشند که با افت قیمت مواجه شود و معمولا به علت و چگونگی افت نیز هیچ توجهی نمی‌کنند.

ترس از دست دادن می‌تواند منجر به تصمیم گیری سوداگرانه‌ای شود که بسیار خطرناک هستند. نمونه‌ای از این ترس را می‌‎توان در برخی بازارهای بیت کوین مشاهده کرد که بسیاری از سرمایه گذاران، شاید از ترس اینکه همکاران و همسایگانشان “سریع ثروتمند شوند” و آن‌ها سودی نبرند، سهام رمزارزها را به شکل دیوانه واری خریداری کردند و این مسئله باعث شد که بازار به هم بریزد و قیمت‌ها به شدت بالاتر برود.

با شروع رفتار منطقی و فروپاشی سهام رمزارزها، سرمایه گذاران بی‌تجربه متوجه ضرر فراوانی شدند.

 

پیشنهاد می‌شود از مقاله کاربردی نمودارهای نقطه و شکل در تحلیل تکنیکال بازدید کنید

 

ترس از دست دادن همه چیز

یکی دیگر از احساساتی که در روانشناسی بازار بورس مورد بررسی قرار می‌گیرد، ترس از دست دادن همه چیز که می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از ترس قبلی باشد.

سرمایه گذاران احساسی اغلب با این احساس ترس از دست دادن همه چیز (FOLE) روبرو هستند. هنگامی که بی‌ثباتی بازار باعث نوسانات گسترده در بورس سهام شود، مردم می‌توانند تحت تاثیر این احساسات قرار بگیرند و باعث شوند سرمایه‌های خود را برای جلوگیری از سقوط بزرگ سقوط بازار سهام، کنار بگذارند که خود اثر عکس دارد و معمولا این هجوم باعث سقوط بازار بورس خواهد شد.

 

مقاله امواج الیوت در تحلیل تکنیکال چیست و این امواج چه کاربردی دارد؟ را حتما مطالعه کنید

 

بحران‌های مالی معمولا دامن زننده به این نوع احساس هستند و در هر نقطه از جهان و فارغ از هر گونه فرهنگ، این مسئله دیده می‌شود.

سرمایه گذاران پول خود را به عنوان واکنشی به بازار، از بازار سهام بیرون می‌کشند، و این بدان معنا است که بازار خالی از سرمایه و نقدینگی خواهد شد.

 

ناامیدی و رابطه آن با تصمیمات در بازار بورس

ناامیدی یکی از احساساتی است که طبق روانشناسی بازار بورس، پس از یک افت قیمت به سراغ سهامداری می‌آید که هنوز سهام خود را نفروخته است. ناامیدی که غالبا یک محرک منفی تلقی می‌شود، می‌تواند باعث شود که سرمایه گذار احساسی لطمه‌های بیشتری به سرمایه خود بزند.

غالبا اولین تصمیمی که سرمایه گذار ناامید خواهد گرفت، بیرون کشیدن سهم از بازار است. در صورتی که ناامیدی در کل بازار شیوع پیدا کند و اکثریت سهامداران از رشد یک نماد یا به طور کلی از بازار بورس ناامید شوند، نقدینگی از بازار بورس خارج خواهد شد و به همین دلیل بسیاری از بازارهای مالی که دچار سقوط می‌شوند، این مرحله را تجربه کرده‌اند.

با این حال، در صورتی که سرمایه گذاران نقدینگی را از بازار خارج نکنند و سهم مجددا با کاهش ارزش مواجه شود، دچار احساس غم خواهند شد.

 

غم و رابطه آن با تصمیمات در بازار بورس

غم احساسی است که در روانشناسی بازار، به عنوان پایین‌ترین نقطه در چرخه کاهش ارزش قیمت معرفی می‌شود و هر چقدر که سهام دچار کاهش ارزش شود، غم به احساس دیگری تبدیل نخواهد شد.

سرمایه گذاران غالبا می‌توانند به خاطر این احساس سهام خود را بیرون بکشند ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مرحله، نسبت به مراحل قبلی که در روند کاهش قیمت سهم بر سرمایه گذاران غلبه می‌کند (مانند اضطراب و ترس و ناامیدی)، کمتر سرمایه گذاران را ترغیب به بیرون کشیدن نقدینگی از بازار می‌کند. با این حال، این عدم پاسخ به بازار در نهایت منجر به رکود در بازار خواهد شد.

در صورتی که سهم مجددا دچار افزایش قیمت شوند، این احساس می‌تواند شکل دیگری به خود بگیرد و افرادی که در اوج غم هستند و افسوس می‌خورند که چرا سهام خود را قبلا نفروخته‌اند، با احساس امید همراه کند.

 

امید و رابطه آن با تصمیمات در بورس

زمانی که یک سرمایه گذار حالت غم را سپری می‌کند و سپس ارزش سهام او در عین ناباوری با افزایش قیمت همراه شود، طبق اصول روانشناسی بورس ناامیدی خوانده می‌شود.

این مسئله باعث خواهد شد که سهامدارانی که سهام خود را نگه داشته‌اند و مرحله غم را نیز رد کرده‌اند، با امید رسیدن به حالت رضایت، هنوز سهام خود را نگه دارند.

 

پیشنهاد می کنم مقاله سطوح فیبوناچی در تحلیل تکنیکال را مطالعه کنید

 

گاهی نیز ممکن است که سرمایه گذاران، اقدام به خرید سهام بیشتری کنند تا بتوانند از طریق این افزایش قیمت، کاهش قبلی سهام و ضرری را که تجربه کرده‌اند را بهبود بخشند.

مرحله پس از امید در صورت کاهش قیمت، همان مرحله ناامیدی و پس از آن غم است. با این حال، پس از این که این احساس امید با رشد بیشتر قیمت همراه شد، سرمایه گذار با احساس رضایت و خوش بینی برخواهد گشت که در ابتدای سیکل آن را تجربه کرده بود.

 

طمع و رابطه آن با تصمیمات در بازار بورس

طمع یکی دیگر از احساساتی است که در بازار بورس بسیار دیده می‌شود و بسیاری از سرمایه گذاران به خاطر این احساس اشتباه می‌کنند. طمع نوعی حس است که باعث می‌شود افراد سودآوری را به هر چیزی ترجیح بدهند.

به عنوان مثال تصور کنید سهام یک شرکت به طور واضحی دچار افزایش قیمت می‌شود و میزان افزایش آن بسیار غیرعادی می‌شود. سرمایه گذاران احساسی در چنین شرایطی به دنبال خرید سهام بیشتر هستند تا سود بیشتری به دست بیاورند.

در چنین حالتی معمولا کسی که به روانشناسی بازار بورس مسلط باشد، می‌داند که قیمت‌ها دچار کاهش ارزش می‌شوند و به زودی بازار به اصطلاح سقوط خواهند کرد.

با این حال طمع اجازه نمی‌دهد برخی دیگر از سرمایه گذاران رفتاری منطقی داشته باشند. پس از این که طمع بر یک سرمایه گذار قالب شد، باعث خواهد شد که رفتار خود را تکرار کند و قیمت سهم موردنظر به یکباره سقوط خواهد کرد.

این مسئله باعث می‌شود تمام سود به ظاهر به دست آمده، تبدیل به ضرر شود و سرمایه گذار احساسی اشتباه خود را بفهمد.

طمع در جاهای دیگر نیز می‌تواند خطرناک باشد. به عنوان مثال وقتی ارزش یک سهام رشد کرد، ممکن است که طمع در بازار باعث شود که تقاضاهای بسیار زیادی برای یک نماد ایجاد شود و این تقاضا باعث افزایش قیمت کاذب در بازار شود.

این قیمت کاذب گاهی آن قدر بالا می‌رود که بسیاری دیگر از سرمایه گذاران را نیز به اشتباه می‌اندازد چرا که پس از هر افزایش کاذب قیمت، سقوط قیمتی نیز وجود دارد. با این حال، طمع به صورت کلی یک احساس منفی محسوب نمی‌شود و برای سودآوری همیشه به احساس طمع نیاز هست تا بتوان سهام در حال رشد را شناسایی کرد و خرید.

 

راهنمایی‌هایی برای جلوگیری از تصمیمات احساسی

روانشماسی بازار بورس می‌گوید که راه‌هایی برای اجتناب از تصمیمات احساسی وجود دارد. یکی از این راه‌ها، خرید سهام مختلف به میزان کم است.

به این کار معمولا تشکیل پرتفو می‌گویند و باعث می‌شود که کاهش ارزش سهام، بر کلیه سرمایه گذار تاثیر کمی داشته باشد و به همین دلیل، احساسات کمتری به سرمایه گذاران غالب خواهد شد و همین دلیل می‌توانند به راحتی در بازار به دنبال سوددهی بگردند.

یکی دیگر از راه‌های کنترل احساسات، داشتن یک برنامه هدفمند طبق تحلیل فاندامنتال است. از آن جایی که تحلیل فاندامنتال نگاهی بلند مدت برای خرید سهام به دست می‌دهد، می‌توانید طبق آن یک هدف برای خود طراحی کنید و به این هدف پایبند بمانید.

پایبندی به این هدف باعث خواهد شد که به اتفاقات احساسی گذرا در بازار واکنش نشان ندهید و اگر چه در کوتاه مدت دچار ضرر شوید ولی در بلند مدت سود به دست آورید.

 

پیشنهاد ویژه: تمامی اندیکاتورهای خرید و فروش

 

سخن پایانی

ما در این مطلب از سایت اندیکاتور بورس نگاهی به روانشناسی بازار بورس انداختیم و دیدیم که این روانشناسی چقدر مهم است و منشا تصمیمات بسیاری از افراد حاضر در بازار بورس است. به همین دلیل است که بسیاری از افراد، امروزه برای موفقیت در بازار بورس، تمرکز خود را به جای تحلیل فاندامنتال و تکنیکال، روی روانشناسی بازار گذاشته‌اند. تشخیص احساسات و منشا آن‌ها نیز چندان دشوار نیست و می‌توان به راحتی این دانش را یاد گرفت.

با داشتن دانش و آگاهی نسبت به احساسات رایج بازار بورس می‌توان از دل شرایط بحرانی در بازار بورس به خوبی بیرون آمد و در بدترین شرایط نیز کسب سود کرد یا از ضرر جلوگیری کرد. هر قدمی که هر سرمایه گذار در بازار برمی‌دارد، ارتباطی به احساسات منفی و مثبت او دارد.