نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال توسط رالف نلسون الیوت در دهه 1930 توسعه پیدا کرد. او یک حسابدار و مولف بود. الیوت تحت تاثیر نظریه داو (Dow) و مشاهدات خود، معتقد بود بازارهای سهام، که عموما تا آن زمان فرض بر این بود به روشی اتفاقی و مبتنی بر آشوب رفتار میکنند، در واقع مطابق الگوهای تکرار شونده مورد معامله قرار میگیرند.
الیوت بخشی از کار خود را بر نظریه داو استوار کرد، که در آن هم تغییرات قیمت به عنوان موج تعریف میشوند. اما الیوت کاشف ماهیت فراکتال تغییرات قیمت بازار بود. به الگوهای تکرار شونده قیمت که با استفاده از پنج موج در نمودار مشخص میشوند فراکتال میگویند. امروزه از نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال استفاده گستردهای میشود. با استفاده از این نظریه امکان پیشبینی قیمت با یافتن مسیر درست حرکت قیمت میسر میشود. مطابق این نظریه قواعدی که بر الگوهای رفتاری کوتاه مدت قیمت تاثیر دارند به شکلی در الگوهای رفتاری بلند مدت نیز تکرار میشوند.
پیشنهاد ویژه: تمامی اندیکاتورهای خرید و فروش
اصول ابتدایی نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال
اگر خیلی ساده بگوییم، حرکت قیمت در مسیر ترند از طریق پنج موج (که به آن موج انگیزشی (motive wave) گفته میشود) مشخص میشود حال آن که هر حرکت اصلاحی در مقابل ترند با سه موج (که به آن موج اصلاحی (corrective wave) گفته میشود) نمایان میشود. حرکت در مسیر ترند با برچسبهای عددی 1، 2، 3، 4، و 5 مشخص میشود. سه موج اصلاحی نیز با برچسبهای حروف a، b، و c مشخص میشود. این الگوها را همچنان که میتوان بر نمودارهای کوتاه مدت مشاهده کرد، در نمودارهای بلند مدت نیز قابل مشاهده هستند.
در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال امکان شناسایی الگوهای کوچکتر در الگوهای بزرگ وجود دارد. از این نظر امواج الیوت شبیه یک بروکلی هستند، که هنگامی که تکههای کوچک را از آن جدا میکنیم این تکهها درست شبیه خود بروکلی هستند. این اطلاعات (در مورد الگوهای کوچکی که در الگوهای بزرگ جای میگیرند) در کنار روابط فیبوناچی بین امواج، به معاملهگران هنگامی که به دنبال فرصتهای معاملاتی مناسب روی نمودار میگردند سطحی از پیشبینی ارائه میدهد. به این ترتیب معاملهگر میتواند الگوی پنج موجی در ترند یا صعود قیمت را مورد نظر قرار دهد تا در زمان مناسب و در لحظهای که قیمت سیر اصلاحی طی میکند وارد بازاری پر رونق شده و از رونق آن بهره ببرند.
الگوی پنج موجی (انگیزش و اصلاح)
طبق مدل امواج الیوت در تحلیل تکنیکال تغییرات قیمت در بازار همواره در حال نوسان بین یک فاز انگیزشی یا پیشرو (impulsive) و یک فاز اصلاحی است. ایمپالس یا پیشرویها همواره به مجموعهای از پنج موج کوچکتر تقسیم میشوند که باز هم بین ویژگیهای انگیزشی و اصلاحی نوسان دارند. بر این اساس موجهای 1، 3، و 5 موجهای پیشروی هستند، و موجهای 2 و 4 بازگشتهای کوچکتر امواج 1 و 3 هستند.
مقاله آموزش پولبک در بورس | شناسایی pullback را حتما مطالعه کنید
امواج اصلاحی به سه موج کوچکتر تقسیم میشوند، که با حروف A، B، و C مشخص میشوند. امواج اصلاحی با یک حرکت پیشروی بر خلاف مسیر حرکت قیمت یا ترند شروع میشوند (موج A)، با یک بازگشت (موج B)، و با یک پیشروی یا ایمپالس دیگر (موج C) تکمیل میشوند. به این ترتیب سه موج A، B، و C یک موج اصلاحی بزرگ ایجاد میکنند. در یک بازار نزولی و کساد ترند غالب رو به پایین است، برای همین الگو در آن بر عکس میشود؛ یعنی پنج موج رو به پایین و سه موج رو به بالا میشود.
امواج پیشرو یا ایپالس
امواج پیشرو شامل پنج زیر موج هستند که حرکتی شبکهای در همان مسیر حرکت قیمت یا ترند دارند. این الگو شایعترین الگوی موج انگیزشی بوده و پیدا کردن آن در نمودار بازار از همه الگوهای دیگر سادهتر است. مانند تمام امواج انگیزشی، این الگو شامل پنج زیر- موج است که سه تای آن امواج انگیزشی، و دو تای آن امواج اصلاحی هستند. زیر-موجهای انگیزشی همانهایی هستند که رشد قیمت و حرکت ترند را مشخص میکنند. زیر-موجهای اصلاحی اما اصلاحات قیمتی هستند که به شکلی طبیعی در داخل یک ترند قرار گرفته و در آنها بازگشت از قیمت با ضریبهای مشخصی که برگرفته از فیبوناچی هستند مشخص میشود.
امواج پیشرو دارای قواعدی هستند که ساختار آنها را مشخص میکنند. این قواعد غیر قابل تخطی هستند. اگر الگوی مورد بررسی از یکی از این قواعد تخطی کند، آن وقت دارای ساختار یک موج پیشروی نیست و باید از نو به عنوان یک موج پیشروی مشکوک برچسب بخورد. این قواعد شامل موارد زیر هستند:
- موج 2 نمیتواند بازگشتی بیشتر از 100 درصد موج 1 داشته باشد
- موج 3 هرگز نمیتواند بین موج 1، 3، و 5 از همه کوچکتر باشد
- موج 4 هیچ همپوشانی با محدوده قیمتی موج 1 ندارد
- موج 5 باید با یک تکانه واگرا (momentum divergence) خاتمه پیدا کند
پیشنهاد می کنم مقاله آموزش الگوهای کندل استیک | کندل استیک ژاپنی را مطالعه کنید
ویژگیهای امواج انگیزشی
در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال هر یک از زیر-موجها در یک موج انگیزشی ویژگیهای خاص خود را دارند. در ادامه ویژگیهای هر یک از این امواج انگیزشی معرفی میشود:
موج 1
در نظریه امواج الیوت، موج اول به سختی در هنگام شروع آن قابل تشخیص است. هنگامی که اولین موج یک بازار داغ شروع به حرکت میکند، اخبار فاندامنتال تقریبا همیشه در همه جای جهان منفی هستند. فرض میشود که ترند قبلی همچنان با قدرت در جریان است. تحلیلگران فاندامنتال در این موقعیت اغلب به کاهش سود تخمینی خود فکر میکنند، و تصور میکنند که مشکل از ضعف اقتصاد است. ممکن با افزایش قیمت حجم معاملات اندکی افزایش پیدا کند. اما این افزایش به قدری نیست که به بسیاری از تحلیلگران تکنیکال هشدار بدهد.
موج 2
در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال، موج دوم موج اول را اصلاح میکند، اما هرگز نمیتواند به محدودهای فراتر از نقطه شروع موج 1 گسترش یابد. به شکل سنتی در این مواقع نیز اخبار همچنان بد و منفی هستند. در حالی که قیمتها نرخ پایین قبلی را بازآزمایی میکنند، به سرعت احساسات بازار کساد و رکود پدیدار میشود. اما همچنان کسانی که به نمودار نگاه کنند میتوانند بعضی نشانههای مثبت را تشخیص بدهند. حجم معاملات در موج 2 اغلب کمتر از موج 1 است. همچنین قیمتها اغلب نمیتوانند بیشتر از 61.8% آن چیزی که در موج 1 به دست آمده بازگشت کنند. و در نهایت قیمتها باید طبق الگوی سه موجی سقوط کنند.
همچنین می توانید آموزش خطوط حمایت و مقاومت در بورس (Support-Resistance) را مطالعه کنید.
موج 3
در نظریه امواج الیوت، اغلب موج سوم بزرگترین و قدرتمندترین موج در یک ترند محسوب میشود (هر چند که بسیاری از محققان اشاره میکنند که در بازارهای بورس کالا، موج 5 قدرتمندترین موج است). هنگام شکلگیری موج 3 اخبار مثبت میشود و تحلیلگر فاندامنتال شروع به افزایش تخمین سود خود میکند. قیمتها به سرعت افزایش پیدا کرده و اصلاح قیمتها کوچک و بیتاثیر میشوند. موج 3 اغلب گسترشی نسبت به موج 1 دارد که ضریب آن 1.618:1 (ضریب طلایی فیبوناچی) است.
موج 4
در انتهای موج 3 خریدهای بیشتری انجام شده و قیمتها شروع به اوج گرفتن میکنند. این در حالی است که عموما موج 4 آشکارا یک موج اصلاحی است. موج 4 اغلب با بازگشتی کمتر از 38.2% از موج 3 همراه است. حجم معاملات در موج 4 به خوبی کمتر از موج 3 است. این موقعیت خوبی برای ورود به بازار در صورتی است که قابلیت بالقوه موج 5 را بشناسید. اما اغلب موج 4 به خاطر فقدان پیشرفت در ترند بزرگتر نقشی آزارنده دارد.
موج 5
در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال موج 5 آخرین گام در مسیر یک ترند غالب محسوب میشود. اخبار معمولا به شکل جهانی مثبت میشود و همه متوجه رونق بازار میشوند. متاسفانه این همان زمانی است که بسیاری از سرمایهگذاران متوسط درست قبل از رسیدن به اوج شروع به خرید میکنند. حجم معاملات در طول موج 5 اغلب کمتر از این حجم در موج 3 است. در این هنگام بسیاری از نشانگرها شروع به نشان دادن واگرایی میکنند، چرا که قیمتها وارد یک اوج جدید شدهاند اما نشانگرها وارد یک اوج جدید نشدهاند.
موج 5 فاقد پشتکار و توانی است که در موج 3 مشاهده میشود. پیشرفت موج 5 توسط گروه کوچکی از معاملهگران انجام میشود. اگر چه قیمتها در موج 5 به سطحی بالاتر از موج 3 بالا میروند، اما نیروی پیشرفت در موج 5 به نسبت موج 3 بسیار کم است.
همچنین می توانید فیلتر طلایی بورس شامل 5 فیلتر نوسانی را دانلود کنید.
امواج اصلاحی
امواج اصلاحی در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال که گاهی به آنها امواج قطری (Diagonal waves) هم گفته میشود شامل سه زیر-موج یا ترکیبی از سه زیر-موج هستند که در مسیر مقابل روند قیمت یا ترند حرکت میکنند. مانند تمام امواج انگیزشی، هدف امواج اصلاحی حرکت دادن بازار در مسیر ترند است.
پیشنهاد می کنم مقاله روانشناسی بازار بورس چیست و چگونه میتوان از آن برای سودآوری استفاده کرد؟ را مطالعه کنید
تفاوت امواج قطری با امواج انگیزشی این است که امواج قطری یا زاویهای باز و یا زاویهای بسته دارند. همچنین درست مثل امواج انگیزشی، هیچ زیر-موجی در امواج اصلاحی نمیتواند بازگشتی در حد تمام زیر-موج قبلی داشته باشد. امواج اصلاحی به نسبت امواج انگیزشی گوناگونی بیشتری داشته و سختتر میتوان آنها را روی نمودار تشخیص داد. اغلب تا زمانی که حرکت امواج اصلاحی به پایان نرسیده، تشخیص آنها سخت است. بهترین راه تعریف امواج اصلاحی این است که آنها در سه موج تشکیل میشوند و هرگز شامل پنج موج نمیشوند.
در مجموع پنج نوع الگوی اصلاحی وجود دارد:
- زیگزاگ (5، 3، 5)
- تخت (5، 3، 3)
- مثلث (3، 3، 3، 3، 3)
- دبل تری: ترکیبی از دو الگوی اصلاحی بالا
- تریپل تری: ترکیبی از سه الگوی اصلاحی بالا
ویژگیهای امواج اصلاحی
تشخیص امواج اصلاحی عموما سختتر از تشخیص امواج انگیزشی است. همانطور که پیشتر اشاره شد در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال امواج اصلاحی شامل سه موج میشود که با برچسب حروف انگلیسی به آنها اشاره میشود. در ادامه ویژگیهای هر یک از این امواج معرفی میشود:
پیشنهاد می کنم مقاله سطوح فیبوناچی در تحلیل تکنیکال را مطالعه کنید
موج A
هنگامی که موج A از یک بازار کساد شکل میگیرد، اخبار فاندامنتال همیشه همچنان مثبت هستند. بسیاری از تحلیلگران این موج را یک افت اصلاحی در یک بازار پر رونق تلقی میکنند. برخی از نشانگرهای تکنیکال که همراه با پیشرفت موج A همراهی میکنند شامل افزایش حجم معاملات، افزایش نقدپذیر شدن محصولات مالی و افزایش تمایل به بازار آتی مرتبط با موج است.
موج B
قیمتها از نو به سمت بالا میروند. بسیاری تصور میکنند این نشانه از سرگیری حرکت رو به رشد بازار پر رونق چند وقت پیش است. آنها که با تحلیل تکنیکال سنتی آشنایی دارند ممکن است اوج قیمت را به عنوان شانهای مناسب برای یک الگوی واژگونی سر و شانه در نظر بگیرند. حجم معاملات در موج B کمتر از موج A است. در این نقطه تحلیلگران فاندامنتال احتمالا دیگر تخمین بهبود نمیزنند، اما به احتمال بسیار زیاد هنوز هم رویکرد منفی پیدا نمیکنند.
موج C
قیمتها به سطحی پایینتر از امواج انگیزشی میرسد. حجم معاملات افزایش پیدا میکند و با رسیدن سومین موج، تقریبا همه متوجه میشوند که یک بازار کساد شروع شده است. موج C همواره دستکم به همان بزرگی موج A است و اغلب با ضریب 1.618 یا بیشتر نسبت به موج A گسترش پیدا میکند.
پیشنهاد میشود از مقاله کاربردی نمودارهای نقطه و شکل در تحلیل تکنیکال بازدید کنید
انواع امواج اصلاحی
همان طور که پیشتر اشاره شد امواج اصلاحی دارای پنج الگو هستند. هر یک از این الگوها ویژگیها و قواعد خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی قواعد الگوهای اصلی در امواج اصلاحی میپردازیم.
اکنون می توانید مقاله آموزش فیلتر نویسی در سایت مدیریت فناوری بورس را مطالعه کنید
امواج اصلاحی زیگزاگ
- زیگزاگ یک ساختار اصلاحی 3 موجی است که با حروف ABC برچسب زده میشود.
- از تقسیم موج A و موج C، 5 موج ایجاد میشود، که میتوانند پیشرو یا قطری باشند.
- موج B میتواند یک ساختار اصلاحی به هر شکلی باشد.
- زیگزاگ یک ساختار 5، 3، 5 است.
امواج اصلاحی تخت
یک ساختار اصلاحی تخت شامل سه موج اصلاحی است که با حروف ABC برچسب زده میشود. اگر چه برچسبها یکی هستند، تفاوت موج اصلاحی تخت با موج اصلاحی زیگزاگ در تقسیم موج A است. موج اصلاحی تخت یک ساختار 5، 3، 3 دارد. در مجموع سه نوع مختلف موج اصلاحی تخت وجود دارد:
- تخت با قاعده (Regular Flats)
- تخت منبسط (Expanded Flats)
- تخت مداوم (Running Flats)
امواج اصلاحی مثلث
یک موج اصلاحی مثلثی شامل تغییرات جانبی قیمت همراه با کاهش حجم معاملات و نرخ نقد شوندگی است. امواج اصلاحی مثلثی پنج ضلع دارند و هر ضلع به 3 موج تقسیم شده و به این ترتیب یک ساختار 3، 3، 3، 3، 3 ایجاد میکنند.
چهار نوع موج اصلاحی مثلث در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال وجود دارد:
- موج اصلاحی مثلث صعودی
- موج اصلاحی مثلث نزولی
- موج اصلاح مثلث انقباضی
- موج اصلاح مثلث انبساطی
قواعد امواج اصلاحی مثلث شامل موارد زیر میشود:
همچنین می توانید از فیلترهای کاربردی دیده بان بازار بورس استفاده نمایید. این مجموعه شامل بیش از 500 فیلتر کاربردی می باشد.
- ساختار اصلاحی با حروف ABCDE برچسب گذاری میشود
- اصلاح اغلب در موج B و یا موج 4 اتفاق میافتد
- از تقسیم ABCDE میتوان یک abc، یک wxy، یا یک موج اصلاحی تخت به دست آورد
امواج اصلاحی دبل تری
موج اصلاحی دبل تری ترکیبی جانبی از دو ساختار اصلاحی دیگر است. پیش از این چند نوع ساختار اصلاحی از جمله زیگزاگ، تخت، و مثلثی را بررسی کردیم. هنگامی که دو نوع از این ساختارهای اصلاحی با هم ترکیب شوند یک دبل تری به وجود میآید.
قواعد امواج اصلاحی دبل تری
- ترکیبی از دو ساختار اصلاحی با برچسب WXY مشخص میشود
- تقسیم موج W و موج Y میتواند یک موج اصلاحی زیگزاگ، تخت، یا دبل تری با زاویه کوچکتر، یا تریپل تری با زاویه کوچکتر باشد
- موج X میتواند هر نوع ساختار اصلاحی باشد
- WXY یک ساختار هفت ضلعی است
امواج اصلاحی تریپل تری
یک موج اصلاحی تریپل تری ترکیبی جانبی از سه ساختار اصلاحی دیگر در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال است. قواعد امواج اصلاحی تریپل تری شامل موارد زیر میشود:
- ترکیبی از سه ساختار اصلاحی دیگر با برچسب WXYZ علامتگذاری میشود.
- تقسیم موج W، موج Y، و موج Z میتواند یک موج اصلاحی زیگزاگ، تخت، یا دبل تری با زاویه کوچکتر، یا تریپل تری با زاویه کوچکتر باشد
- موج X میتواند هر نوع ساختار اصلاحی باشد
- WXYZ یک ساختار 11 ضلعی است
پیشنهاد ویژه: تمامی اندیکاتورهای کاربردی بورس
سخن پایانی
امروزه ما میدانیم که هر اوج گرفتن و صعود قیمتی با یک افت و نزول قیمت همراه است. این یکی از نکاتی است که با استفاده از نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال به حقیقت آن پی میبریم. کشف اصلی در نظریه امواج الیوت شامل این مطلب از سایت اندیکاتور بورس میشود که قواعدی تکرار شونده بر تغییرات قیمت تاثیر میگذارد. الیوت این فرض را با استفاده از چارچوبهای نظری پیش از خود مثل نظریه داو، و نظریه و ضریب طلایی فیبوناچی مدون و تالیف نموده است. هدف از این کار ایجاد روشی برای پیشبینی قیمت در بازار سهام بوده است. در نظریه الیوت، امواج به صورت کلی به دو نوع تقسیم میشوند:
- امواج انگیزشی
- امواج اصلاحی
امواج انگیزشی ساختارهایی 5 موجی هستند. اینها اغلب شامل ترندها و تغییرات قیمتی رو به رشد میشوند که در 5 موج صورت میگیرند. هر یک از موجهای در نظریه امواج الیوت در تحلیل تکنیکال ویژگیها و مشخصههای خاص خود را دارند. در مقابل، امواج اصلاحی ساختارهایی 3 موجی هستند. اینها اغلب شامل تغییرات خلاف ترندها و تغییرات و قیمتی رو به نزول میشوند که در 3 موج اتفاق میافتند. این دسته از امواج الیوت کمی پیچیدهتر بوده و اغلب سخت میتوان موجهای آن را قبل از تمام شدن روی نمودار پیدا کرد. امواج اصلاحی انواع گوناگونی دارند. بعضی از انواع امواج اصلاحی از ترکیب انواع دیگر آنها به وجود میآیند.